پایگاه خبری جامعه خبر/ محبوبه فکوری* اقتصاد گردشگری موضوعی است که این روزها بسیار بر سر زبان‌ها است. بسیاری بر این باورند اگر اقتصاد در حوزه گردشگری به خوبی مورد توجه واقع شود، حتی می‌توان درآمدهای ناشی از ورود توریست، اکوتوریسم و گردشگری سلامت را چیزی معادل درآمدهای سالانه نفتی و چه بسا فراتر از آن دانست.دکتر محمدحسین ایمانی خوشخو، دانشیار دانشگاه علم و فرهنگ تهران و دکترای اقتصاد گردشگری در یادداشتی به بیان پتانسیل‌های موجود ایران در حوزه جذب سرمایه‌گذاران پرداخته است.

هلدینگ‌های گردشگری به شرکت‌هایی با هدف اعمال کنترل و مدیریت اجزای تشکیل‌دهنده صنعت گردشگری در قالب یک یا چند شرکت تابعه گفته می‌شود که بیشتر به شکل سهامی اداره می‌شود، مشخص است که شرکت هلدینگ، مستقیما محصول (کالا یا خدمت) عرضه نمی‍‌کند و دارایی‌های این شرکت‌ها، سهام شرکت‌های تابعه است.

در حقیقت شرکت‌های هلدینگ، ستاد فرماندهی شرکت‌های تابعه است؛ بنابراین باید دارای بینشی وسیع از کسب‌ و کار شرکت‌های تابعه باشد تا بتواند شرکت‌های تحت فرمان خود را در مسیر ارزش‌آفرینی و هم‌افزایی به طور کارآمد هدایت و رهبری کند. مدیریت کلان گردشگری باید به این اجماع کلی و بینش دست یابد که یکی از بهترین راه‌های رشد و توسعه، تاسیس و راه‌اندازی شرکت‌های مادر تخصصی است. این روش به خوبی می‌تواند توان ارایه محصولات و خدمات منحصر به فرد گردشگری را افزایش دهد و زمینه‌های همکاری را فراتر از دولت‌ها به ثمر برساند و با دخالت کمتر آنها به شکل‌دهی گردشگری نوین منجر شود که توان رقابت با سایر رقبا را در دو سطح ملی و منطقه‌ای داشته باشد.

این امر منجر به گشودن شدن درهای خصوصی‌سازی، واگذاری سهام، اقدام به کوچک کردن بخش دولتی خواهد شد؛ اما به هر حال این دولت‌ها هستند که ساز و کار انجام این امور را فراهم می‌سازند. شرکت‌هایی با خصوصیات ذکر شده و با شناخت زنجیره ارزشی کسب‌وکارها و به تملیک در آوردن شرکت‌هایی که در زنجیره ارزشی قرار دارند، ضمن هلدینگ شدن، موجب کاهش ریسک و هم‌افزایی می‌شوند.

به اعتقاد «انسف» چهار نوع هم‌افزایی«هم‌افزایی فروش، هم‌افزایی عملیاتی، هم‌افزایی سرمایه‌گذاری و هم‌افزایی‌های مدیریتی» وجود دارد که هلدینگ با راهبری شرکت‌های تابعه می‌تواند این هم‌افزایی را ایجاد کند. واقعیت این است که در شرکت‌های هلدینگ گردشگری امکان استفاده از منابع بین شرکت‌های تابعه (منابع آزاد) و به اشتراک گذاشتن توانمندی‌ها در ارایه خدمت و محصول جهانگردی، صرفه‌جویی در مقیاس و در عین حال قدرت انعطاف‌پذیری بالا خصوصا در شرکت‌های هلدینگ تخصصی، مزیتی است که در شرایط برابر، شرکت‌های دیگر از آن بی‌بهره هستند. البته قدرت انعطاف‌پذیری و واکنش در برابر تغییرات محیطی بستگی به سبک ارتباطی هلدینگ با شرکت‌های تابعه دارد.

در این میان شرکت‌های هلدینگ گردشگری را می‌توان با اهدافی همچون تکمیل حلقه‌های مفقوده چرخه صنایع، حرف و تشکیل خوشه‌های اقتصادی دانست که با استفاده از جذب نخبگان و نیروهای علمی، تخصصی و دارای تجربه در زمینه‌های تخصصی گردشگری ایجاد می‌شوند و دارای اهداف زیر هستند:

1- هدف نهایی از ایجاد این چنین شرکت‌هایی، ایجاد، سازمان‌دهی، اداره، تکمیل، راه‌اندازی شرکت‌های گردشگری در حوزه اجزای شکل دهنده صنعت است. مشاوره مدیریت توسعه بخش گردشگری و از آن طریق ایجاد و سازماندهی و راه‌اندازی بنگاه‌های کوچک خدمات و محصولات گردشگری و کارآفرینی در حوزه گردشگری است. همچنین این شرکت‌ها به منظور بهره‌برداری متمرکز از منابع دولت‌ها و زمینه‌سازی برای انجام ندادن فعالیت‌های تکراری، موازی و از تمامی توانمندی‌های اطلاعاتی موجود، در راستای پرهیز از انجام اقدامات موازی و تکراری و بهره‌گیری از تمامی توانمندی‌های موجود کشورهای عضو اعم از دانش فنی، تخصصی و تجربه و ماشین‌آلات و غیره راه‌اندازی می‌شود.

2- یکی دیگر از اهدافی که هلدینگ‌های گردشگری دنبال می‌کند، بهره‌مندی و استفاده از نخبگان و متخصصان به همراه شرکت‌های بزرگ و با تجربه است.  

3- ایجاد سامانه‌های جامع اطلاع رسانی در ارتباط با تمامی اجزاء و ایجاد سامانه شبکه‌ای در کلیه سطوح هرم به منظور آگاهی از کلیه اقدامات و عملکرد زیر مجموعه‌های خود و حمایت علمی و تخصصی و فنی و مالی در ایجاد شرکت‌های زیر مجموعه نیز از دیگر اهداف مد نظر این شرکت‌ها است.

4- ایجاد شبکه‌های رایانه‌ای در راستای راه اندازی و توسعه کسب کارهای نوین در بخش گردشگری هدف دیگر این شرکت‌هاست.

5- ارایه خدمات مشاوره‌ای و حمایت از ایجاد و توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط در بخش گردشگری و بهره‌گیری از توانمندی‌های موجود کشور در راستای پرهیز از اقدامات متلاقی، موازی و تکراری در بخش گردشگری و سازمان‌های دولتی و پیمان‌های منطقه‌ای که در حال حاضر مشغول به فعالیت هستند.

6-  از اهداف دیگر این شرکت‌ها می‌توان به کمک به افزایش سرمایه‌های انسانی از طریق ایجاد و توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط و تربیت نیروهای متخصص و کارآزموده وکمک به جذب فناوری و دانش فنی در صنعت گردشگری و هتلداری اشاره کرد.

7- تحقیق در مورد زمینه‌های تخصصی در صنعت گردشگری و ایجاد ارتباط با مراکز تحقیقاتی و پ‍‍ژوهش از دیگر اهداف مهم شرکت‌های هلدینگ گردشگری است.

پس می‌توان عنوان کرد که هلدینگ همزمان هم از مزیت‌های سازمان بزرگ مانند منابع وسیع و هم از مزیت‌های سازمان کوچک یعنی انعطاف‌پذیری بالا، بهره‌مند است.