به گزارش پایگاه خبری جامعه خبر، درمیان 11 هزار قاضی فعال در کشور نام برخی قضات به دلیل رسیدگی پرونده های خاص و بزرگ بیشتر در رسانه ها ماندگار شده که یکی از این قضات سید ولی الله حسینی است که رسیدگی به پرونده های بزرگی مانند عقرب سیاه بخشی از کارنامه کاری این قاضی 44 ساله را تشکیل می دهد.

حسینی که در مقطع دکترا رشته حقوق عمومی از دانشگاه شهید بهشتی فارغ التحصیل شده 24 سال است در دستگاه قضا فعالیت می کند و از سال 82 بعنوان بازپرس قتل در تهران بعنوان چهره رسانه ای مطرح شد. حالا پس از ریاست دادگستری پاکدشت، قاضی دادرس دادگاه کیفری تهران، معاون قضایی رئیس کل دادگاه های عمومی و انقلاب تهران  حالا روی صندلی ریاست مجتمع قضایی شهید محلاتی تهران تکیه زده است.

*قاضی باید جامعه شناسی و روانشانی بداند

 به اعتقاد او قاضی هم باید جامعه شناسی بداند هم با روانشناسی آشنا باشد. و می گوید: قاضی نباید فقط به قانون نگاه کند، طبق گفته کاتوزیان حقوقدانان از قانون گریزانند به این معنا که باید قانون را تفسیر کنند. قاضی در رسیدگی به پرونده های کیفری صرف رسیدگی بر اساس قانون همانند یک ماشین حساب می ماند اما اگر جامعه و روان شناسی بداند، به آثار بعد از حکم فکر کند، قضاوت منصفانه ای دارد.

*انصاف قاضی از قانون بالاتر است

حسینی حکم قاضی را منوط به بررسی همه جانبه می داند. و اعتقاد دارد: شاید قضاوت بر مبنای قانون عادلانه باشد اما قطعا منصفانه نیست، انصاف یک درجه بالاتر از عدالت است به این معنا که شما می توانید آثار حکمتان را تخفیف دهید، فردی به زندان میرود اگر قاضی دقیقی باشید باید خانواده او را، آینده فرزندان او، شخصیت شاکی، وضعیت متهم و امنیت جامعه را هم ببینید.

حسینی خلاقیت و اعتماد به نفس و استقلال یک قاضی را هم مهم دانسته و می گوید: برتری یک قاضی را سلامت، علم، شجاعت و به روز بودن او تعیین می کند، یک قاضی سالم زیر بار هیچ دستوری برای مخدوش کردن عدالت نمی رود برای همین است که در بسیاری از کشورها پس از احراز سلامت و عدالت یک حقوقدان به او اجازه قضاوت و ورود به دادگستری می دهند.

*وقتی صف های طولانی پشت درب دادگاه است جلسات نقد رای برای چیست؟

سرپرست مجتمع قضایی شهید محلاتی در ادامه نقدی بر برگزاری جلسات نقد رای داشت و گفت: من هم برای چند جلسه نقد رای رای هایی را به شکل مکتوب ارائه کردم، هر چند هیچ تلاشی بیهوده نیست اما نقدی منصفانه است که قاضی نقاد در شرایط صدور آن رای قرار گرفته باشد. انبوهی از پرونده روی میز قاضی است، وقتی ارباب رجوع فراوان و ازدیاد پرونده است قطعا قاضی به مستدل بودن رای، ادبیات رای و شرایط دیگر فکر نمی کند و در واقع گرفتاری مردم و صف طولانی ارباب رجوع را می بیند، در واقع ازدیاد پرونده ها در دادگستری کیفیت آرای قضات را از میان برده است، بنابراین رایی  که در جلسات نقد می شود درست نیست چون در شرایط صدور نیست. برای مثال می گویند رای فلان قاضی به پرونده ضعیف است اما در نظر نمی گیرند که او در چه شرایطی رای صاد ر کرده وقتی صد پرونده در دست دارد. همیشه در صندوق عقب ماشین قضات  انبوهی از پرونده است.

*قاضی سیب زمینی نیست؛ روح و روان دارد

قاضی حسینی درباره سختی کار قضاوت و فرسایشی شدن این شغل می گوید: انگیزه بسیاری از قضات ما به دلیل کار زیاد ریزش کرده است. اگر بخواهم قضاوت را با شغل آزاد مقایسه کنم، فردی که شغل آزاد دارد کار و تفریح و استراحت اش به دست خود او است  اما قاضی با انواع پرونده با شرایط مختلف رو به رو است، گرفتاری مردم و مشکلات خاص آن ها که گاهی قاضی را محرم دردهای خود می پندارند را در نظر بگیرید. قطعا قاضی سیب زمینی نیست، روح و روان دارد و آسیب می ببیند و فرسوده می شود.

*شرایط جامعه قاضی را عجول کرده است/ حتی وقت مطالعه هم نداریم

بسیاری از مسائل سیاسی و اجتماعی هم  بر رای قاضی اثر دارد. طرح هایی مثل اراذل و اوباش و …پرونده ها را زیاد تر می کند بنابراین قاضی در بستر آرام نیست که رای دهد. شخصیت قاضی به تدریج عجول می شود. در کشورهای اروپایی نگاه کنید شرایط ارام و نظم وجود دارد. من فرصت مطالعاتی در المان و فرانسه داشتم و از اینکه قضات ان ها اینقدر ارام کار می کردند عصبی می شدم. پرونده ندارند یا اگر هم باشد کم است اما نظمی که در جامعه دارد به همه جا تسری پیدا کرده است. اما جمعیت ایرانی ها در شهرداری ها و دادگستری ها به شدت زیاد است جمعیتی عصبی و ناراحت که با قانون هم اشنا نیستند.

*به نقدهای قاضی در دستگاه قضایی نگاه نمی شود

به گفته قاضی حسینی مردم ایران به دلیلی ناآشنایی با قانون در موضوعی چند بار طرح شکایت می کنند و شکایتشان رد می شود و بعد به قاضی و دستگاه قضایی بد بین می شوند. دستگاه قضایی نتوانسته رضایت مردم را جلب کند. گله های ما پخش نمی شود واقعیت این است که به قاضی در دستگاه قضا نگاه نمی شود.

*قضاتی که از حوزه علمیه می آیند موفق نیستند

وی اعتقاد دارد اگر قاضی کرامت و شخصیت نداشته باشد به مردم هم شخصیت قائل نیست باید در انتخاب قاضی دقت کرد اینکه کمبود قاضی می آوریم و بعد برای جذب قاضی عجله کرده و از دانشگاه آزاد جذب می کنیم درست نیست. اینکه از حوزه علمیه قاضی جذب می کنیم هم درست نیست. من معتقدم قضاتی که از حوزه می آیند موفق نبوده و به درد دستگاه قضایی نخورده اند. چون مباحث فقهی با مسائل شکلی جور در نمی اید. این قضات با آیین دادرسی کیفری آشنا نیستند و نمی دانند چگونه باید متهم را تفهیم اتهام کنند و در اغلب موارد متهم را از داشتن وکیل محروم می کنند. انقدر مسائل شکلی مهم است که بعد نوبت به مسائل ماهوی می رسد.

*در نقل و انتقالات قضات روحانی مرکز استان می روند/ استخدام قضات با تبعیض است

قاضی حسینی در ادامه شیوه جذب قاضی دانشگاهی و روحانی در دستگاه قضا را اشتباه دانسته و می گوید:  در دستگاه قضایی برای استخدام قضات تبعیض است. روحانیان حوزه(که اغلب نخبه نیستند) چون نتوانسته اند در شغل عقیدتی سیاسی و یا فلان اداره مشغول به فعالیت باشند وارد دستگاه قضا می شوند با اینکه می دانند قضاوت شغل سختی است.  زمان نقل و انتقال هم قضات روحانی به مراکز استان و مکان های خوب منتقل می شوند. بنابراین قاضی که خودش در تقسیم قاضی عدالت را رعایت نمی کند چگونه می تواند عدالت را اجرا کند. اگر چه دوستان من از میان قضات روحانی هستند اما من به شیوه انتخاب این قضات، تقسیم، نقل و انتقال ان ها نقد دارم. در استان ها اکثرا قضات شیخ هستند اکثر مدیران کل دادگستری ها، مگر ان جا دکتر وجود ندارد؟ ملاک باید تجربه علم و …باشد.

*قضات باید از میان وکلای خوب انتخاب شوند/ کار ما نسبت به دنیا برعکس است

سرپرست مجتمع قضایی شهید محلاتی بهترین شیوه برای انتخاب قضات، انتخاب قاضی از میان حقوقدانان با تجربه  می داند  و اعتقاد دارد: باید با برگزاری آزمونی خاص از میان وکلای خوب و با تجربه قاضی انتخاب کرد. متاسفانه در کشور ما برعکس کشورهای دیگر عمل می شودو. قاضی اول وارد میشود و سپس وکیل می شود. او می گوید:  هر کسی نباید قاضی شود کسی که شخصیت درستی ندارد و به مردم توهین می کند و درست بزرگ نشده چگونه می تواند قاضی خوبی شود؟ به نظر می آید که باید کودکی یک قاضی هم از قبل بررسی شود.

من فردی را می شناسم که تحصیلات دکتری  از دانشگاه آزاد بود و کمی هم مشکل داشت اما برای استخدام در قوه قضائیه محاسن گذاشت و انگشتری در دستش کرد و چون تحصیلات عالیه داشت همه او را نخبه دانستند اما اکنون که قاضی نیست دیگر نه محاسن دارد و نه انگشتری! به هیچ چیز هم اعتقاد ندارد. این چه مصاحبه و تحقیقاتی است که براحتی فریب می خورد؟ باید حقوقدانی را انتخاب کنید که کار کرده و عقده اتوموبیل، خانه و مسائل جنسی ندارد.

*چرا قاضی خوب کنار گذاشته می شود؟

او با بیان اینکه برنامه ای برای ارتقا قاضی در دستگاه قضا وجود ندارد، ادامه می دهد: قاضی آوایی با عملکرد خوب و قاضی مرتضوی با عملکرد بد هر دو کنار گذاشته می شوند چگونه؟ چه ضابطه ای برای ارتقای قاضی وجود دارد که تکلیف من را در دستگاه قضایی مشخص کند. ما در گذشته تست روانپزشکی نداشتیم چه شد که به یک باره این تست را هم در جذب قاضی گنجاندند!؟ یک قاضی  خانم خود را با تبر کشت، بعد بررسی کردند که اختلالات روانی داشته است. حال گفتند روانی ها را نیاوریم این نقص ها با تجربه سنگین رفع می شود. اگر می خواهیم درست شود از شیوه ورود دستگاه قضایی شروع کنند.

قاضی حسینی به حضور قضات زن در دادگاه ها به ویژه در محاکم خانواده و اطفال اعتقاد دارد و می گوید با وجود هجمه های بین المللی که چرا ایران از قضات خانم استفاده نمی کند باید راه را برای ورود آن ها باز کرد.

*به دنبال رای خوب نباشید؛ به دنبال قاضی خوب باشید

وی در پاسخ به این سوال که معیار های یک رای خوب چیست؟ می افزاید: معیار های یک رای خوب را در معیار های یک قاضی خوب پیدا کنید. نباید به دنبال رای خوب باشید باید به دنبال قاضی خوب بگردید. رای خوب را می شود ظاهر سازی کرد (اسم متهم، محتویات پرونده و …) قاضی خوب باید در شرایط خوب رای دهد، در شرایطی که قوه قضائیه فراهم نکرده است، از هیچ قاضی انتظار رای خوب نداشته باشید. از قاضی که در معیشتش مانده قاضی که اعصاب درستی ندارد، خانه سازمانی دارد انتظار رای خوب نداشته باشید. تلاش های خوبی در قوه قضائیه شده اما کافی نیست.

*حقوق 4 میلیونی کفاف زندگی قاضی را نمی دهد

قاضی حسینی ادامه می دهد:  در بدو ورود قاضی 4 میلیون تومان می گیرد اما ایا آین پول کفاف یک زندگی خوب در تهران را می دهد؟  

*دختر کوچک من قاضی قتل شده بود از بس کار می کردم و تفریح نداشتم!

از او درباره تفریح یک قاضی پرسیدیم که می گوید: قاضی تفریحات آنچنانی ندارد. من 4 سال بازپرس ویژه قتل بودم به تعداد دو سه روز بیشتر با خانواده بیرون نمی رفتم، دختر کوچک من دستورات من را حفظ کرده بود. وقتی من بیرون می رفتم با عروسک هایش بازی می کرد و می گفت : دستور یک: جسد به پزشکی قانونی منتقل شود. اگر کلانتری زنگ می زد حتی می توانست دستور دهد.

*بعنوان رئیس مجتمع قضایی باید کار 5 قاضی را انجام دهم/روزی 40 پرونده به خانه می برم

من نصفه شب از سر صحنه قتل با لباسی که بوی تعفن گرفته به خانه می امدم و با لباس به زیر دوش می رفتم. اکنون هم که سرپرست شده ام مشکلات اداری کم نیست .5 شعبه از مجتمع قضایی ما قاضی ندارد و من باید به جای آن ها به این پرونده ها رسیدگی کنم. گاهی فرزند قاضی مریض می شود ودر مرخصی به سر می برداین در حالی است که من باید پرونده ها را صورت جلسه کنم  بنابراین به اجبار پرونده هار ا به خانه می برم. بنده  روزی 40 پرونده برای بررسی به خانه می برم. این فعالیت ها در حالی است که دستگاه قضایی سر ما منت می گذارد اما در واقع وامدار قضات است.

سرپرست مجتمع قضایی شهید محلاتی  قانون مجازات جایگزین حبس را به شرطی مناسب می داند که در کنار آن ابزارهای نظارتی هم فعال باشند، او می گوید: ما قوانین کشور های دیگر را می خوانیم و فکر می کنیم در کشور ما هم اجرایی می شود. برای مثال قاضی در کشور دیگری به جای حبس، کاشت چند نهال را حکم می دهد. این حکم در کشور ما با چه ابزار نظارتی اجرایی می شود؟ متهم ایرانی به این قانون می خندد چرا که فرهنگ سازی نشده است.

*صدا و سیما به جای نشان دادن بوسه پدر به فرزند کشتار و قتل نشان می دهد

وی که از مخالفین سرسخت اعدام و شلاق است، ادامه می دهد: مجازات باید سه هدف تشفی خاطرمشتکی عنه، اصلاح مجرم و اصلاح جامعه راعملی کند، در کدام یک ازمجازات جایگزین حبس این سه هدف دیده می شود؟ این قانون در کشور ما موفقیت آمیز نبوده چراکه خشنونت در جامعه ما زیاد است، (از حمله با چاقو در خیابان گرفته تا وضع قانون برای اصلاح جامعه که در نهایت منجر به نهادینه شدن خشونت می شود) همه این اتفاق ها ریشه در کودکی ما دارد؛ متاسفانه صدا و سیمای ما به جای پخش بوسه یک پدر قتل و کشتار نشان می دهد. فرزندان ما عشق و محبت را از کجا یاد بگیرند؟ بنابراین مجازات جایگزین حبس بستر اجتماعی و فرهنگی می خواهد.

یک قاضی در اروپا متهم را محکوم کرد بنویسد اشتباه من در حد یک الاغ بود

وی ادامه می دهد: قاضی یک دادگاهی در یکی از کشور های اروپایی مجرمی را محکوم کرده بود که در کاغذ بنویسد : اشتباهی که من کردم در حد اشتباه یک الاغ بود، اینکار بسیارسخت تر از زندان و حبس برای آن مجرم است. اما در کشور ما به این مجازات می خندند.
او می گوید: رئیس قوه فعلی و رئیس سابق به دلیل افزایش جمعیت زندانیان و نبود فضای کافی مجازات جایگزین حبس را فعال کرده اند. در جامعه اسلامی که 37 سال از ان می گذرد از هر 5 نفر یکی در زندان است این جامعه زندان طلب و خشونت طلب در بسیاری از موارد جواب خشونت را با خشونت می دهد(مجازات اسید پشی همان اسید پاشی است)

قاضی حسینی خود در مجازات جایگزین حبس از تعلیق و جزای نقدی استفاده کرده است؛ او موافق مجازات اعدام در جرائم مواد مخدر بوده و می گوید: جرائم مواد مخدر با وجود مجازات های سنگین افزایش یافته اگر هدف اصلاح متهم است با اعدام، متهم از بین می رود اگر جامعه هدف است که آن هم با اعدام اصلاح نشده است.

*قاضی نمی تواند لبخند بزند و صدا و سیما هم چهره قاضی را خراب کرده است

سرپرست مجتمع قضایی شهید محلاتی علت چهره خشن یک قاضی در میان جامعه را اینگونه بیان می کند: قاضی مجری جرائم خشن جامعه است، قاضی نمی تواند لبخند بزند. خودش هم خشونت را اعمال می کند و کارش سخت است. صدا و سیما هم نتوانسته چهره قاضی را خوب معرفی کند و در این سال ها چهره قاضی را خرابتر هم کرده البته برخی قاضی های ما هم نرمال نیستند.  وی در پاسخ به این سوال که آیا در جریان صدور حکمی به چالش قانونی و یا سکوت قانون برخورد کرده اید؟ می افزاید: خیر اغلب با رای حقوقی حکم را صادر کرده ام.
قاضی حسینی آموزش حین خدمت قاضی را موثر می داند. او اعتقاد دارد: آموزش باید به جا به موقع و در شرایط خاص باشد. قاضی خسته قطعا در کلاس سه ساعته شرکت نمی کند، مگر اینکه در جایی کمپ مخصوصی تنها دو روز کامل آموزش ببیند و کار را کنار بگذارد.

*به آموزش قضات نقد دارم

او به شیوه آموزش قضات در قوه قضائیه نقد دارد و می گوید: نیروهای خوبی برای این امر زحمت می کشند و من تشکر می کنم. اما آموزش ها یا مفید نیست  یا اگر مفید است شرایط حضورقاضی مهیا نیست. همه مجتمع ها را نمی شود تعطیل کرد. برای مثال قضات آموزش زیر نظر استاد آزمایش را دوست دارند اما وقت حضور در کلاس را ندارند و بعضا خروجی جلسه ها هم به دست قاضی نمی رسد.

*بازداشت مادر 75 ساله با شکایت دخترش تلخ ترین رای من بود

تلخ ترین رای شما: مادری 75 ساله را به دلیل اصرار دخترش بخاطر مسائل مالی و ارثی بازداشت کردم و تا ساعت 4 بعداز ظهر از دختر خواستم تا از بازداشت مادرش منصرف شود. اما قبول نکرد. این از تمام پرونده های قتلی که بررسی کردم تلخ تر بود. این مادر از ترس زندان خیس کرده بود و حتی یکی از بچه هایش برای آزادی او نیامدند.

*نظر شما درباره جشنواره رای چیست؟ آیا برای ایجاد انگیزه در قضات موثر است؟

موافق نیستم. اعتقاد دارم قضاتی که خوب کار می کنند گم نام هستند، اغلب قضاتی که به دنبال شهرت هستند رای می آورند در حالی که رای خوب در بستر خوب است. با یک رای نمی شود جشنواره رای راه انداخت. باید با 20 سال سابقه کاری یک قاضی درباره او اظهار نظر کرد.

آیا تاکنون رای خود را تغییر داده اید؟  
خیر اما دادگاه تجدیدنظر در برخی موارد رای من را تغییر داده است.

فعالیت با پژوهشگاه قوه قضائیه دارید؟  
محیط علمی بسیار خوبی است و من در جلسات حقوق عمومی آن حضور دارم.

تابحال در میان دوستان و آشنایان قاضی یا َحکَم شده اید؟  
اغلب حَکَم شده ام و آن ها هم به رای من تسلیم شده اند.

تفریح یک قاضی چیست؟
تفریح خاصی ندارد اما خودم ورزش می کنم، سینما نمی روم، من زمانی که قاضی اصفهان بودم تازه عقد کرده بودم حتی با همسرم یک بستنی نخوردم سینما نرفتم قضات خود درر فت وآمدها دچار خود محدودیت می شوند من همواره با کارت استاد دانشگاه استفاده می کنم و از کارت قضاوت استفاده نمی کنم.
خانواده درگیر پرونده های شما می شوند؟ ما هر روز سیاهی های جامعه را می بینیم اگر هر روز این موارد را به خانواده منتقل کنم بیمار می شوند. معمولا بعد از مطالعه پرونده ها به خانواده هشدار می دهم.

اگر در کمیسیون قضایی مجلس بودید چه می کردید؟

از تغییر رئیس قوه قضائیه، تغییر ساختار قوه و معاونان قوه قضائیه تا نحوه انتخاب قضات زمان کار و معیشت و رفاه خانواده هایشان. فردی که در مجلس هم هست نمی تواند کاری انجام دهد، چرا که قانون ایراد دارد همانند عدم استقلال قوه قضائیه. هنوز هم بودجه اش را از دولت می گیرد. خود ئیس قوه مستقل نیست.
فاصله قضات اروپایی با قضات ایرانی؟ از همه لحاظ زیاد است چرا که جوامع ما با هم متفاوت است.150 تا قاضی برای کل انگلستان تصمیم می گیرند و جز برای عدالت تصمیم نمی گیرند عدالتی که به جامعه اسلامی نزدیک تر است.

اخبار روز را با جامعه خبر بخوانید. /