به گزارش پایگاه خبری جامعه خبر، واژه «سجن» با مشتقاتش در نه مورد از آیات قرآن مجید در سوره یوسف به مناسبت زندانی شدن این پیامبر بزرگ و پاک‌دامن به کار رفته است. به عنوان نمونه در آیه ۳۸ سوره یوسف آمده: «یا صاحِبَیِ السِّجْنِ اَرْبابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَیْرٌ اَمِ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ؛ ای دوستان زندانی من! آیا خدایان پراکنده بهترند، یا خداوند یکتای پیروز»؟! واژه سجن یک مورد هم در سوره شعراء، آیه ۲۹ دیده می‌شود که به داستان فرعون اشاره دارد که موسی بن عمران را تهدید به سجن می‌کند: «لَئِنِ اتَّخَذْتَ اِلهَاً غَیْرِی لَاَجْعَلَنَّکَ مِنَ الْمَسْجُونِینَ؛ اگر معبودی را جز من برگزینی، تو را از زندانیان قرار می‌دهم».

اما سوال این است که آیا در اسلام و جمهوری اسلامی باید درب زندان به روی تمامی شهروندان باز باشد؟ آیا آمار 270 هزار زندانی در جمهوری اسلامی ایران آماری معقول و درستی است؟ دبیراجرایی کانون همبستگی فرهنگیان ایران می گوید: در دوران ریاست آیت الله یزدی که حجت الاسلام رئیسی آن زمان رئیس سازمان بازرسی کل کشور بودند طرحی را به نام «زندان زدایی مطرح کردیم. در این طرح گفته شد که در سیره عملی پیامبراکرم(ص) و امام علی(ع) زندان به معنی امروز وجود نداشته است چون زیرساخت های حکومت به درستی بنا شده بود. در این باب گفته شد که عدالت مهمترین و بزرگترین زیرساخت اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی در جامعه است.

وقتی امام علی(ع) مستمری 3 دیناری می دادند مردم و حکومتی ها از نظرمادی تامین بودند برای همین دزدی به شکل امروز شکل نمی گرفت و اگر فردی دزدی می کرد دستش را قطع می کردند. لذا هر حکومتی که مدعی حکومت اسلامی پس از پیامبر(ص) و امام علی(ع) است ابتدا باید عدالت را در جامعه بعنوان زیرساخت حکومت برقرارکند و بعد به دنبال اجرای حدود الهی باشد. وقتی مردم از نظر مالی تامین باشند و دغدغه حداقل های زندگی را نداشته باشند بسیار کمتر از امروز به دنبال سرقت، اختلاص، ربا و … می‌روند و اگر فقر جامعیت پیداکند قطعا حکومت و جامعه به فسادآلوده خواهند شد. در روایات و قرآن جایی در مورد ایجاد زندان و محبوس کردن افراد در دوران پیامبراکرم(ص) و امام علی(ع) شنیده و روایت نشده است.

برای همین آن زمان به قوه قضائیه کمک کردیم تا طرح زندان زدایی اجرایی شود. البته در این طرح تبصره هایی هم وجود دارد. بعنوان مثال در جرائم سنگین و خشن مانند زورگیری، محاربه، قتل، تجاوز و … حکم زندان لازم است. هرچند این طرح آن طور که باید و شاید اجرایی نشد و تبعات آن کاملا مشهود است. با این حال مبنای حکومت پیامبر و ائمه اطهار اخلاق و رعایت و اجرای اصول اخلاقی بوده است و همین اخلاق خود پایه گذاری زندان زدایی است.

در روایتی نقل شده است: حاطب ابن ابی بلتعه از صحابه رسول خدا(ص) که مسلمان شد به مدینه رفت و خانواده او در مکه باقی ماندند. قریش از او خواست که به وی نامه ای بنویسند و بپرسند که آیا محمد(ص) می خواهد به مکه حمله کند یا نه؟ همسرش نامه او را نوشت و برای او فرستاد. حاطب ابن ابی بلتعه در حالی که اجازه چنین کاری نداشت و افشای اسرار مسلمانان بود پاسخ نامه را به همسرش نوشت که آری محمد(ص) می خواهد به مکه حمله کند و نامه را به زنی به نام صفیه داد تا به مکه برساند. در این هنگام جبرئیل نازل شد و پیامبر را آگاه کرد.

پیامبر دستور داد این زن را یافته و نامه را از او بازستانند. وقتی حاطب ابن ابی بلتعه را نزد پیامبر آوردند او قسم یادکرد خیانت نکردم و نفاق نورزیدم و برای حمایت از خانواده ام که نزد قریشیان بود دست به این کار زدم. تا به او آزاری نرسانند. پیامبر عذر او را پذیرفت و او را بخشید. و سوره ممتحنه در همین رابطه نازل شد و حاطب ابن ابی بلتعه هم سفیرپیامبر در نزد پادشاه مصر شد.

دکتر علی فایضی دربخشی از اشعار در این خصوص چنین سروده اند: شد رسول حاکم به اخلاقش ولی زندان نداشت/ مرتضی مثل رسول حاکم بشد زندان نداشت/ مصطفی فتح کرد ز اخلاقش همی آن مکه را/ سنتش بر ما بماند، هیچ زمان اعدام نداشت/ سنتش را مرتضی چون قهرمان پیموده بود/ وی سماحت (جوانمردی) زنده کرد و برکسی حصری نداشت/ آن رسول بخشش بکرد حاطبی جاسوس را/ با پناهجو رحمتی، اصلا پناهنده به غیر هرگز نداشت/ آن رسول و مرتضی ملک زمین مالک نشد/ هر دو حاکم را به عصر خود زمین خواری نداشت/ مصطفی و آن امام آزاد گذاشت هر گفته ای/ ناظران بودند به امت حکم به استبداد نداشت/ گر گرفتند دشمنی در جنگ اسیر/ مصطفی و مرتضی بر اسیر اعدام نداشت/

بر اساس این گزارش با توجه به روایات، در صدراسلام محل ویژه‌ای برای زندانی کردن افراد وجود نداشته و اسیران را یا در مسجد به طور موقت نگهداشته و یا در میان مسلمین که با حکومت وقت همکاری صمیمانه داشتند تقسیم می‌کردند تا از آنان نگهداری کنند. در حدیث آمده است که حضرت رسول اکرم (ص) مردی از طایفه بنی حنیفه که او را شمامه بن آثال می‌گفتند و بزرگ طایفه بود در مسجد مدینه حبس کرد. حضرت رسول اکرم (ص) همواره زنجیر کردن اسرا و زندانیان را نهی می‌فرمودند و در صدر اسلام زن و مرد زندانی از هم جدا نگهداری می‌شدند.

در روایات آمده است که رسول اکرم (ص) افراد را در اتهام خون، حبس می‌فرمودند و در اتهامات دیگر، مقداری از روز را حبس می‌کردند. روش مذکور‌‌ همان روش نیمه آزادی است که امروز در کشورهای مترقی اجرا می‌گردد. در زمان عمر بن خطاب که سرزمین مسلمانان وسعت یافت و بر تعداد امت مسلمانان افزوده شد نیاز جامعه به زندان بیشتر مشهود گردید. عمر در مکه خانه‌ای را از سفوان بن امیه به چهار هزار درهم خرید و به زندان اختصاص داد. بعد زندان‌هایی در شهرهای مختلف بنا و اکثر آن‌ها به‌‌ همان شهر نامیده شد.

از ویژگی‌های زندان‌های آن زمان تفکیک زندانیان به شرح زیر بود: زندان خاص بزهکارانی که به علت عدم پرداخت بدهی بازداشت می‌شدند. زندان مخصوص سارقین، زندان سایر خطاکاران. با این حال زندان هایی که امروز در کشور مشاهده می شود بسیار با زندان هایی که در اسلام آمده متفاوت است. وقتی قضات می توانند مجازات جایگزین حبس بدهند و یا می توان از ابزارهای دیگری مانند پابند الکترونیکی استفاده کرد چرا باید گروه زیادی از افراد به خصوص جرائم غیر خشن در زندان باشند؟ این مهم نیازمند بازنگری ویژه و فوری در قانون و بخشنامه ها است. همچنین قضات هم باید در این خصوص آموزش ببینند و قضاتی که مجازات جایگزین حبس می دهند باید از سوی قوه قضائیه تشویق و ترغیب شوند. البته پژوهشگاه قوه قضائیه در حال مطالعه است که ثمر دهد!